Istota umowy darowizny

Darowizna, wbrew temu jak się powszechnie wydaje, nie jest jednostronną czynnością prawną. Darowizna jest umową – do jej zawarcia potrzeba więc dwóch lub więcej osób. W jej ramach darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Jeżeli chodzi o darowiznę na rzecz osoby pozostającej w związku małżeńskim, to taka darowizna wchodzi do majątku osobistego małżonka, chyba że darczyńca wyraźnie zastrzegł w umowie, że ma być inaczej.

Forma umowy darowizny

Co do zasady umowa darowizny powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego. Jeśli nie zachowano tej formy, a przyrzeczone świadczenie zostało spełnione, to darowizna staje się ważna, chyba że ze względu na przedmiot darowizny wymagana jest forma szczególna, np. jest tak w przypadku nieruchomości.

Odpowiedzialność darczyńcy i obowiązki obdarowanego

Darczyńca odpowiada za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania do którego się zobowiązał w umowie darowizny, jeżeli szkoda została wyrządzona umyślnie lub w razie rażącego niedbalstwa. Obdarowany może dochodzić odsetek za opóźnienie od darczyńcy, gdy ten spóźnia się z wykonaniem świadczenia pieniężnego. Darczyńca może zobowiązać obdarowanego do określonego działania lub zaniechania.

Odwołanie darowizny

Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze nie wykonaną, jeżeli jego stan majątkowy uległ pogorszeniu na tyle, że wykonanie darowizny nie jest możliwe bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania. Darowiznę wykonaną darczyńca może odwołać jedynie z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. Odwołanie darowizny następuje w formie pisemnego oświadczenia darczyńcy (bez udziału notariusza). Skutkiem odwołania darowizny jest zobowiązanie po stronie obdarowanego do określonego działania, a więc powrotne przeniesienie własności nie następuje automatycznie. Jeżeli obdarowany zobowiązania wypełnić nie chce, wówczas pozostaje tylko droga sądowa, by je wyegzekwować.

Kwestie podatkowe

Należy pamiętać, iż generalnie od umowy darowizny należy odprowadzić podatek. Jeżeli darowizny dokonujemy w formie aktu notarialnego należny podatek naliczy i odprowadzi notariusz. Natomiast, jeśli darowizna nie będzie miała formy aktu notarialnego to obdarowany musi sam naliczyć i opłacić podatek. Wysokość podatku uzależniona jest od wartości darowizny oraz przynależności obdarowanego do jednej z grup podatkowych. W pierwszej grupie (najkorzystniejszej) znajdują się najbliżsi darczyńcy, m.in. jego rodzice, rodzeństwo, dzieci. Pierwsza grupa podatkowa może zostać zwolniona całkowicie z podatku od darowizny jeśli zgłosi darowiznę do urzędu skarbowego w odpowiednim terminie. Jeśli zawieramy umowę darowizny przed notariuszem, wówczas to on może zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego.

Darowizna warunkowa lub z zastrzeżeniem terminu

Skuteczność darowizny można uzależnić od warunku lub terminu. Przy terminie będziemy mieć do czynienia z sytuacją pewną przeważnie związaną z upływem czasu. Natomiast, przy warunku będziemy mieli zdarzenie niepewne – które może nigdy nie nastąpić. Skutkiem zastrzeżenia warunku bądź terminu jest to, że dana umowa dochodzi do skutku dopiero po zaistnieniu danych okoliczności – wcześniej jej wykonanie jest zawieszone.

Radca prawny Wrocław – potrzebujesz porady lub pomocy radcy prawnego? Skontaktuj się z nami!