Zachowek to świadczenie pieniężne, które przysługuje spadkobiercom ustawowym takim jak zstępni, małżonek, rodzice spadkodawcy. Zachowku nie mogą żądać wszyscy naraz. Roszczenie przysługuje na wyłączność poszczególnym grupom spadkobierców ustawowych, zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego. Oznacza to, że rodzice spadkodawcy mogą ubiegać się o zachowek tylko w przypadku gdy ten nie posiadał zstępnych. Prawo do zachowku przysługuje ww. osobom wówczas, gdyby mieli dziedziczyć z mocy ustawy, ale tak nie jest ze względu na rozdysponowanie przez spadkodawcę majątkiem poprzez testament lub przedśmiertne darowizny. Oczywiście, prawa do zachowku nie posiadają wydziedziczeni, uznani przez sąd za niegodnych, a także ci, którzy odrzucili spadek lub zrzekli się dziedziczenia.
Wysokość zachowku uzależniona jest od tego czy uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy lub jest małoletni. Jeśli tak, wówczas przysługuje mu 2/3 wartości udziału spadkowego, który by mu przypadł przy dziedziczeniu ustawowym. Natomiast, w pozostałych przypadkach zachowek wynosi połowę wartości udziału spadkowego. Jeżeli uprawniony odziedziczył równowartość części przypadającego mu zachowku lub otrzymał świadczenie w postaci zapisu czy darowizny uczynionej przez spadkodawcę, to przysługuje mu roszczenie do spadkobiercy o zapłatę sumy potrzebnej do wyrównania zachowku.
Do obliczenia wysokości zachowku nie dolicza się do spadku zapisów zwykłych i poleceń, drobnych darowizn bądź dokonanych powyżej 10 lat wstecz od otwarcia spadku. Przy obliczaniu zachowku dla zstępnych nie bierze się pod uwagę darowizn, w chwili kiedy jeszcze zstępnych spadkodawca nie miał, chyba że darowizna nastąpiła na mniej niż 300 dni przed urodzeniem zstępnego. Obliczając zachowek należny małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych jeszcze przed zawarciem małżeństwa. Do zachowku wlicza się zapisy windykacyjne i darowizny poczynione na rzecz uprawnionego, a jeżeli uprawnionym jest dalszy zstępny to także na rzecz jego wstępnego. Wlicza się także koszty wykształcenia ponad przekraczające przeciętną miarę. Z powyższego skrótowego przedstawienia zasad ustalania podstawy do wyliczania zachowku widać, że może to nie być prosta kalkulacja.
Przy tych obliczeniach, należy pamiętać, że wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, ale ceny z chwili ustalenia zachowku. Natomiast, wartość zapisu windykacyjnego ustala się według stanu z chwili otwarcia spadku, ale ustalenie cen następuje z chwili ustalenia zachowku.
Prawo do zachowku w polskich przepisach skonstruowane jest jako roszczenie pieniężne. Nie można więc w drodze zachowku uzyskać prawa do rzeczy np. udziału w nieruchomości. Warto też pamiętać, że roszczenia o zachowek przedawniają się z upływem lat 5 od dnia otwarcia spadku.
Obsługa prawna Wrocław – potrzebujesz porady lub pomocy radcy prawnego? Skontaktuj się z nami!
662 920 980
kancelaria@securum.pl